I. Türk Neşriyat Kongresi ve I. Maarif Şûrası

     Yücel, önce 1 ve 2 Mayıs 1939 tarihlerinde On Yıllık Neşriyat Sergisi ve Birinci Türk Neşriyat Kongresi'ni açar, "Birinci Türk Neşriyat Kongresi, memleketin her yerinde basım ve yayın işlerinin -resmî, hususî- bütün alakalılarca fikir ve emek katılarak ciddi surette gözden geçirilmesi ve ana prensiplerle devletçe ve fertçe takip edilecek usullerin tesbit olunması düşünülerek toplanmıştır. Ülkenin yazarları, yayıncıları, eğitimcileri, araştırmacıları, sanatkarları, milletvekilleri, hekimleri ve bakanlık görevlilerinden oluşan Kongre, encümenlere ayrılarak şu konular üzerinde çalışır:
- Resmî ve hususî nesir teşekküllerinin sermaye ve kuvvetlerini azamî verim temin etmek üzere teksif ederek iş birliği etmeleri yollarının araştırılması ve bu esasa göre umumî bir neşriyat programı hazırlanması.
- Dilimize tercüme ettirilecek eserlerin, klasikler dahil olarak, en lüzumlularının senelere ayrılmış bir planda tesbit edilmesi ve bunların neşri için alakadarlar arasında iş bölümü yapılması.
- Orta tahsil çağındaki gençlik için yazdırılması veya tercümesi lazım gelen eserlerin, tesbiti ile bunların neşri için bir program hazırlanması,
- Bir çocuk edebiyatı kütüphanesini kısa zamanda vücude getirmek için yapılması lazım gelen işler.
- Halk için yapılması lüzumlu olan neşriyat için yıllara ayrılmış bir program vücude getirilmesi.
- Yazma ve basma eski kitaplarımızdan, yeniden neşri icap edenlerinin tesbiti.
- Ansiklopedi ve müracaat lügatleri vücude getirmek için yapılması lazım gelen hazırlıklar ve işler.
- Memlekette telif ve tercümeyi teşvik edecek mükafatlar ihdası ve bunların hangi esaslar dahilinde verileceğinin tesbiti.
- Hususî neşriyata devletçe yapılan yardımın daha verimli ve esaslı bir yola konulması.
- Okumayı teşvik etmek ve neşriyatı tanıtmak için yapılabilecek propaganda.
- Neşriyatın satış ve dağıtma islerini tanzim için alınması faydalı olacak tedbirler.
- Matbaalarımızda işin verimini artıracak ve kalitesini yükseltecek tedbirler.
- Edebî mülkiyet hakkına dair olan mevzuatımızın günün ihtiyaçlarına göre tadili lazım gelen cihetlerinin tesbiti.
- Kongreye iştirak edeceklerin kongrenin açılmasından en çok on gün önceye kadar bu mevzularla alakadar olmak üzere yapacakları yazılı teklifler.
Kongrenin programı, bu tür sorunların ilk kez esaslı bir şekilde planlanarak üzerinde durulduğunu gösterir. Yayın alanındaki etkinliklerin bu toplantıda belirlenmesi açısından Birinci Türk Neşriyat Kongresi büyük önem taşımaktadır.
Bundan hemen iki ay sonra 17 Temmuz 1939'da, ülke çapında bilim adamlarının, eğitimcilerin, yazar ve sanatçıların, Türk eğitim sisteminin ilkelerini ortak bir çalışmayla belirlemek üzere bir araya geldiği Birinci Maarif Şûrası toplanır. Yücel açış konuşmasında, eğitim sisteminde en önemli meselenin görevlilerle birimler arasında uyumlu çalışma olduğunu ifade eder, ilköğretim, ortaöğretim, yüksek öğretim ve meslek öğretiminde yeni düzenlemeleri içeren taslak, danışma kurulunun tartışmasına sunulur. Programın en önemli meselelerinden biri, kırsal kesimde halk eğitimidir. Şura, sekiz komisyona ayrılmıştır:
- Plan Komisyonu
- İlk Öğretim Talimatnameleri ve Müfredat Programları Komisyonu
- Orta Öğretim Komisyonları: Talimatnameler Komisyonu / Müfredat Programları Komisyonu
- Teknik Öğretim Komisyonları: Ticaret Okulları Talimatnameleri ve Müfredat Programları Komisyonu / Erkek Sanat ve Yapı Usta Okulları Talimatnameleri ve Müfredat Programları Komisyonu / Kız Enstitüleri, Erkek terzilik ve Akşam Kız Sanat Okulları Talimatname ve Müfredat Programları Komisyonu
- Yüksek Öğretim Komisyonları: Ankara ve İstanbul Üniversiteleri, Siyasal Bilgiler Okulu, Yüksek Öğretmen Okulu ve Gazi Terbiye Enstitüsü Esas ve Talebe Kabul Talimatnameleri Komisyonu / Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'yle İstanbul Universitesi Fakülteleri, Gazi Terbiye Enstitüsü Şubeleri Tedrisat ve İmtihan Talimatnameleri Komisyonu
- Neşriyat Komisyonu
- Beden Terbiyesi ve Spor Komisyonu
- Dilekler Komisyonu
29 Temmuz 1939'a değin süren Birinci Maarif Şurası'nda şu kararlar alınmıştır:
- İlköğretim "İlköğretim komisyonunda ve Şura genel kurulunda yapılan görüşmeler sonunda Millî Eğitim müdür ve memurları ve ilköğretim müfettişleri yönetmelikleri ile ilkokul programı incelenerek kabul edilmiş; bir öğretmen tarafından yönetilen üç sınıflı köy okullarının beş yıla çıkarılması benimsenmiş ve ilköğretimin gelir kaynakları belirlenmiştir. Tek öğretmenli ve üç sınıflı köy okullarının beş sınıfa çıkarılması 1939/1940 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur."
400 nüfustan az köylerde eğitmen görevlendirilmesi, eğitmenlerin ilk üç yılın programını uygulaması ve eğitmenli köylerin bulunduğu bölgenin merkezinde, bu köylerin öğrencilerinin ilkokulun son iki yılını okuyabilmeleri için, bir okul kurulması Şurada alınan önemli kararlardandır.
Ortaöğretim "Ortaokul, lise ve ilköğretmen okulları sınav yönetmelikleri, disiplin yönetmelikleri ile öğretim programları incelenerek kabul edilmiştir. [...] Bu okullarda bütün derslerin öğleden önceye alınması ve öğleden sonraki zamanın, ortaokullarda isteğe bağlı, liselerde zorunlu olarak öğretmen yönetiminde serbest ve ortak faaliyetlere ayrılması konusunda Şurada yapılan öneriler ve alınan kararlar Bakanlıkça uygulamaya konulmuştur. Şura çalışmalarında sınıf mevcutlarının tespiti ve liseye alınacak öğrenci sayısının beş yıllık plana bağlanması öngörülmüştür."
Şurada, ortaöğretimde kurumların il ve çevre ihtiyaçlarına göre açılması önerilmiş ve bu konuda bir plan hazırlanmıştır. Planlama fikrinin ağırlık taşıdığı bu ilk Şurada 3-4 yıl içinde yardımcı öğretmenliğin tasfiye edilmesi ve öğretmen ihtiyacının planlı bir şekilde giderilmesi için çözüm yolları da önerilmiştir.
Yüksek Öğretim "İstanbul Universitesi ve bağlı fakülteleriyle Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne ait eğitim, öğretim, sınavlar, öğrenci işleri ve doktora çalışmaları yönetmelikleri; Gazi Eğitim Enstitüsü sınav ve kayıt kabul yönetmeliği; Yüksek Öğretmen Okulu ve Siyasal Bilgiler Okulu yönetmelikleri incelenerek uygun görülmüştür,"
Şura Genel Kurulunda, Üniversitede yabancı dil sorunu bütün boyutları ile tanışılmış ve bu kurumlara devam eden gençlerin Batı dillerinden hiç olmazsa birini ve dilde bir metni okuyacak ve inceleme yapacak kadar bilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
     Şura, yüksek öğretim kurumlarının başlıca hedefinin memlekete yararlı ihtisas elemanları yetiştirmek olduğunu; öğrencilerde gözlem ve muhakemeye dayanan bir çalışma ve araştırma alışkanlığı geliştiren bir eğitim sisteminin uygulanmasını ve yüksek öğretimde ana dilin arılığı gereğini kabul etmiştir.
Şurada yapılan konuşmalarda yüksek öğretimde öğrenci kontenjanlarının ülke ihtiyaçlarına göre ayarlanması ve ticaret lisesi mezunlarının olgunluk sınavını vermeden üniversiteye alınmaması benimsenmistir.
Yayın İşleri "İlgili komisyonda basma, yazı ve resimleri derleme işleri kanun tasarısı ve yönetmelik; okul kitaplarının Millî Eğitim Bakanlığınca bastırılması hakkında kanun tasarısı ve yönetmelik; özel kişi ve kurumlarca yayımlanan mecmualar için Bakanlıkça yapılacak yardımlar hakkında yönetmelik, okul mecmuaları yönetmeliği, Türk Resim ve Heykel Sergisi Yönetmeliği incelenerek uygun görülmüştür."
- Okul ders kitapları konusunda yapılan görüşmeler sonunda tek tip kitap (Devlet Kitabı) sistemine gidilmesi teklif ve kabul edilmiştir."
- Teknik Öğretim "Şurada erkek teknik, kız teknik ve ticaret öğretim kurumlarının eğitim program ve yönetmelikleri incelenerek kabul edilmiştir."
Bakanlıkça mesleki öğretimin geliştirilmesi için bir plan hazırlanmıştır. Şurada incelenen ve benimsenen bu planda çeşitli meslek kurumlarının nelerden ibaret olduğu ve bunların nerelerde açılması gerektiği belirtilmiştir.
Şurada mesleki ve teknik öğretimde, her ikiyüz ilkokul mezunu olan yerde mesleğe yönelik değişik programlar uygulayan meslek kurs veya okullarının açılması, orta ticaret okullarıyla liselerin bir plan çerçevesinde çoğaltılması da kabul edilmiştir." Beden eğitimi "Şurada 'Jimnastik Şenlikleri' Okul Flamaları ve Okul Öğrenci Spor yurtları yönetmelikleri incelenmiştir.
- Planlama "İlk, orta, yüksek ve mesleki ve teknik öğretim alanlarında öğretmen yetiştirme, okullaşma, okul kapasiteleri, verimlilik, öğretmene huzur sağlama, yüksek öğretimde aynı amaçlı okullar arasında birlik sağlanması, bütün yüksek öğretim kurumlarının Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlanması ve bir Yüksek Öğretim Yasası çıkarılması kararlaştırılmıştır." Katılanların düşüncelerini açıkça ifade edebildikleri ve önerilerin formüle edilmesine katkılarının olduğu göz önünde bulundurulacak olursa, toplantının değer ve öneminin ne denli büyük olduğu anlaşılır. Böylece ülkenin aydınları, eğitim sistemini birlikte inceleyip yeni bir düzen getirmişlerdir. Bunu izleyen süreç, herkesin kendi eğilimlerine uygun olarak etkin bir şekilde çalıştığı bir dönem olarak tanımlanabilir. Yücel, eğitim sisteminde birlik sağlanması idealine uygun olarak ülke çapında tüm öğretmenleri, öğrencileri ve velileri harekete geçirir.
1939 Şubat'ında, bakanlıkla öğretmenler arasında kurulmak istenen diyaloğun sesi olması amacıyla 'İlk Öğretim' ve 'Tebliğler' dergileri yayımlanır. 'İlk Öğretim', yalnızca bakanlık yönergelerinin bildirildiği tek yönlü bir iletişim aracı olarak değil, aynı zamanda öğretmenlerin, kendi düşünce ve görüşlerini dile getirmelerine olanak sağlamak için planlanmıştır. Yücel, geniş bir veli ve öğrenci kitlesiyle, radyo aracılığıyla bağlantı kurar. Çocuk ve spor bayramlarında, yerli malı-tutum haftalarında yaptığı halka sesleniş konuş-malarında, öğretim ve eğitim sorunları konusunda toplumda bir bilinçlenme oluşturmaya ve genel kültür düzeyinin yükseltilmesine çalışır. Eğitim alanındaki bu yeni planlama sürecini, önemli kültür ve eğitim kuruluşlarının açılması izler.